Περί Κοινωνίας

Επανασύνδεση
   

Δόκιμος ο όρος ή μη έχει καθιερωθεί ως ο αντίστοιχος ελληνικός του ξενόφερτου όρου «reunion». Μια ξενική λέξη που δηλώνει την επανα-συγκόλληση σχέσεων ανθρώπων που έχασαν προ πολλού επαφή και στην πορεία ψάχνουν την παροδική, πλην σημαντική, σύνδεσή τους προς κάλυψη ενός ανεξήγητου κενού. Η επανασύνδεση ανθρώπων που λειτούργησαν σε κοινό χώρο, με κοινή ιδιότητα και σε κοινό χρόνο είναι ο επαναπροσδιορισμός της χώρο-χρονικής θέσης τους. Λειτουργώντας στο παρελθόν κάτω απ’ τους ίδιους κανόνες ξαναβρίσκονται για ν’ αποτιμήσουν τα «Έργα και τις Ημέρες» τους καθ’ όλη τη διάρκεια της αποσύνδεσης και της ανεξάρτητης πορείας ενός εκάστου ξεχωριστά.
Η επαναφορά της μνήμης σε περιόδους του παρελθόντος πιθανόν για κάποιους να δημιουργεί σκηνές ευφορίας και ευτυχίας, ενώ, για άλλους να δημιουργεί σκηνές που ει δυνατόν θα τις διέγραφαν με μια μονοκοντυλιά προκειμένου να μην νιώθουν ότι τους κυνηγούν δίκην Ερινύων. Η διαγραφή του πρότερου βίου των ανθρώπων είναι ακατόρθωτη ενόσω υπάρχουν άνθρωποι που κουβαλούν τη μνήμη. Σ’ αυτήν καταγράφονται τα καλά, τα κακά και τ’ άσχημα. Καταχωρίζονται τα όμορφα, τα στραβά και τ’ ανάποδα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Επομένως, μια καλή επανασύνδεση πρέπει να προϋποθέτει την καλή διάθεση των συμμετεχόντων να βιώσουν κάτι ευχάριστο χωρίς διάθεση εμπλοκής τους σε μια μετα-τραυματική εμπειρία επανάληψης των κακώς εχόντων, κατά τον υπό εξέταση χρόνο της σύμπραξης.
Σε τοπικό επίπεδο οι επανασυνδέσεις αφορούν συναντήσεις συμμαθητών, συμφοιτητών ή γενικότερα ανθρώπων που συλλειτούργησαν κατά τη διάρκεια μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ενίοτε, οι συμβαλλόμενοι, προδιατεθειμένοι αρνητικά, κατέρχονται για λίγες στιγμές επιφορτιζόμενοι με τα ίδια ανταγωνιστικά σύνδρομα που διακατέχονταν όταν οι διαδικασίες εκπαίδευσης βρίσκονταν εν εξελίξει. Στις πλείστες, όμως, των περιπτώσεων αποτελούν κορύφωση των διαπροσωπικών σχέσεων και αναγκαίες για το κοινωνικό σύνολο.
Μεταφέροντας, οι συμμετέχοντες, τις εμπειρίες που αποκόμισαν κατά το χρόνο ατομικής αυτενέργειας ή της σύμπραξης και συνεισφοράς σ’ άλλες κοινωνικές υποομάδες βοηθούν όλους τους υπόλοιπους να κατανοήσουν τη χωροταξική τους θέση εντός του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η κοινή αφετηρία και η από κοινού αποτίμηση στο μεσοδιάστημα είναι το αμέσως επόμενο, μεγάλο, σχολείο που ακολουθεί την κοινή δραστηριότητα και ελέγχει κατά πόσον το προηγούμενο σύστημα, με τους κοινούς κανόνες λειτουργίας, πέτυχε τους στόχους εν μέρει ή εν όλω.
Πρώτα και πάν’ απ’ όλα τα συγχαρητήρια πρέπει να δίνονται σ’ όλους όσοι έχουν την έμπνευση, παίρνοντας πραγματικά το ρίσκο της επιτυχίας ή μη, να επαναφέρουν σε κοινή εστία τους προαναφερόμενους. Με την αποτυχία να πλανάται, και τον κίνδυνο να τους χρεωθεί κιόλας, ακροβατούν σε κωνική τομή σχήματος παραβολής που επιβάλλει τήρηση ίσων αποστάσεων μεταξύ εστίας και διευθετούσας.


Κυριάκος Κολοβός






Η παθογένεια του πολιτικού μας συστήματος

Το πολιτικό μας σύστημα πάσχει. Κι αφού πάσχει μαζί του θα (συμ)πάσχουμε μέχρι να τύχει ίασης. Η πάθηση γίνεται εμφανέστερη με το πέρασμα του χρόνου, όταν αντιλαμβανόμαστε ότι επικεφαλής, σε σημεία κλειδιά, έχουν ταχθεί άνθρωποι που δεν έχουν τη δυνατότητα να  αντεπεξέλθουν στις περιστάσεις, ούτε κατ’ ελάχιστον. Όταν πόρρω απέχουν οι διακηρύξεις τους από τα έργα και τις  ημέρες τους. Όταν αργοπορούν, ακολουθούν τις εξελίξεις, ενεργούν ετεροχρονισμένα και το χειρότερο, αφήνουν τον αυτόματο πιλότο να μας οδηγεί στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα.

Λεγόταν ότι η Προεδρική Δημοκρατία προσέφερε σταθερότητα στη χώρα σ’ αντίθεση με την Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική στην οποία ελλοχεύει ο κίνδυνος της αποσταθεροποίησης και των κατ’ επανάληψιν εκλογικών διαδικασιών. Είχαμε να καυχόμαστε ότι ανά πέντε χρόνια σκεφτόμαστε ποιο θα εκλέξουμε στο ύπατο αξίωμα (τώρα μετρούμε εναγωνίως αντίστροφα μέχρι το Φεβρουάριο του 2013) και ότι αυτό παρείχε μια ευστάθεια στην οποία θα έπρεπε να υποκύπτει και η νομοθετική εξουσία προκειμένου να μπορεί να λειτουργήσει το κράτος. Μ’ αυτό τον τρόπο, βάζοντας νερό στο κρασί της ακόμη και η αντιπολίτευση μπορούσαν τα πράγματα να προχωρήσουν, υπό το μανδύα, εκόντες άκοντες, μιας ψευδεπίγραφης ενότητας.

Ο μανδύας αυτός κατέληγε στο χαλί… του εθνικού συμβουλίου, κάτω από το οποίο εκάστη εκτελεστική εξουσία θα μπορούσε να κρύψει τα πάντα. Η σύγκλησή του άλλοτε λειτουργούσε ως καταβόθρα που όλα μπορούσε να τα χωρέσει και ενίοτε ως πηγή που όλα μπορούσε να τα φωτίσει.  Στην πανσοφία των πεφωτισμένων εθνοπατέρων απευθυνόταν (και απευθύνεται) κάθε Πρόεδρος της Δημοκρατίας όταν ήθελε να ρίξει στάχτη στα μάτια του κόσμου ή όταν έβλεπε τα δύσκολα. Τότε γινόταν λόγος για συλλογικές ή κατά πλειοψηφία αποφάσεις που αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος του λαού, σύμφωνα με την κοινοβουλευτική τους δύναμη . Απλώς, ο Πρόεδρος άκουγε  και στο τέλος της ημέρας αν ήθελε τα λάμβανε υπόψη ή τα πετούσε στον πίθο των Δαναΐδων και έκανε του κεφαλιού του.

Η εκ του Συντάγματος «αδυναμία» της αντιπολίτευσης να ζητήσει την παραίτηση της κυβέρνησης μέσα από μια πρόταση μομφής, έδινε το δικαίωμα στον κάθε Κύπριο Πρόεδρο να διαχειρίζεται τα θέματα κατά το δοκούν. Σήμερα την πρόταση μομφής καταθέτουν καθημερινά οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες που συγκεντρώνονται έξω από το Προεδρικό. Τα αντιπολιτευόμενα κόμματα ακολουθούν τους πολίτες σ’ αυτή τους την πρόταση, ενώ το ΔΗΚΟ βρίσκεται μεταξύ ενός μίνιμουμ προγράμματος σύγκλισης, κυβέρνησης ευρείας αποδοχής ή αποχώρησης. Έχει πάντως ο καιρός γυρίσματα αν σκεφτούμε ότι ο Σπ. Κυπριανού μπήκε στο στόχαστρο ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ για τους χειρισμούς στο Κυπριακό, αφού κατήγγειλε το μίνιμουμ πρόγραμμα που συνήψε με το ΑΚΕΛ το 1984, ενώ τώρα ο ηγέτης του ΔΗΚΟ ζητά ένα μίνιμουμ πρόγραμμα για να μην αποχωρήσει από τη συνεργασία με το ΑΚΕΛ.

Ο νυν πρόεδρος αναγκάζεται, σήμερα, να κάνει ό,τι δεν έκανε τα προηγούμενα χρόνια. Προκειμένου η χώρα να αποφύγει το μηχανισμός στήριξης και να εξέλθει της πολιτικής και οικονομικής κρίσης συμβιβάστηκε με προτάσεις της αντιπολίτευσης που μέχρι πρότινος φάνταζαν ως μίασμα και όνειδος. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος παρασυρόμενος από τις προεκλογικές του διακηρύξεις, τον ερασιτεχνισμό της πρώτης συμμετοχής του σε υπουργικό συμβούλιο, το κομπόδεμα του μισού δις που άφησε η προηγούμενη κυβέρνηση, τον υπέρμετρο ζήλο κάποιων υπουργών να διορθώσουν τα «κακώς έχοντα» εφαρμόζοντας τη «Δίκαιη Κοινωνία», από την πρώτη κιόλας μέρα και όχι σε βάθος πενταετίας, σε συνδυασμό με τη φονική έκρηξη, μας έχουν φέρει ένα βήμα πριν την καταστροφή. Αξιοσημείωτη η αναβλητικότητα και ο πρωτοφανής συντηρητισμός που επιδεικνύει για έναν ανασχηματισμό. Επί τρεισήμισι χρόνια διατηρεί το ίδιο σχήμα, πλην αποχωρησάντων λόγω παραίτησης, χωρίς να έχει την πολιτική βούληση να αλλάξει έστω και έναν υπουργό.  

Συνεπώς, ο κυπριακός λαός, σοφότερος και αφυπνισμένος, ταρακουνημένος από τις εξελίξεις, έχοντας βιώσει τη διαχείριση της εκτελεστικής εξουσίας αρκετών κομματικών συνδυασμών, έχει να προτείνει. Έχει τον δικό του λόγο που μπορεί να εκφραστεί ποικιλοτρόπως, από τα μέσα που παρέχει η τεχνολογία μέχρι τη διαμαρτυρία έξω από το Προεδρικό. Συμμετέχει και οργανώνεται προβληματίζοντας τους υφιστάμενους πολιτικούς φορείς για τα σύνδρομα της «θουκυδίδειας» παθογένειάς τους. Μπορεί κάθε λαός να έχει τους ηγέτες που του ταιριάζουν. Γι’ αυτό γίνεται φορέας εξελίξεων, υποδεικνύει και εκλέγει εκείνους που θα τον βγάλουν ασπροπρόσωπο.

Κυριάκος Σ. Κολοβός
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Πολίτης" www.politis.com.cy στις 28/07/11




Δημόσια Τοποθέτηση

Η δημόσια τοποθέτηση ποτέ δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση. Τόσο από τους επαγγελματίες λειτουργούς του τύπου όσο και από εκείνους που, στα πλαίσια των όποιων σκοπιμοτήτων, παίρνουν θέση για τα δημοσίως τεκταινόμενα. Η προβολή επιχειρημάτων και αντεπιχειρημάτων, λόγου και αντίλογου στηρίζεται σε αρκετές παραμέτρους. Εκ των ων ουκ άνευ θεωρείται ο σεβασμός προς τον αναγνώστη ή το δέκτη, ακολουθώντας τον άγραφο κανόνα της δεοντολογίας- για όσους δεν είναι κοινωνοί του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας- και της τήρησης κάποιων βασικών αρχών σύμφωνα με τις οποίες θα πορευθεί εκείνος που εκθέτει τα πιστεύω του.

Η έκφραση, δημοσίως, των όσων απασχολούν σε πολιτικό, κοινωνικό ή άλλο επίπεδο έναν σκεπτόμενο πολίτη που διεκδικεί ένα πολιτειακό αξίωμα ή έναν πολιτικό που το (επανα)διεκδικεί συνεπάγεται προσωπικό κόστος. Καταρχάς, η παράθεση των ιδεών και των απόψεων, περί των διαφόρων θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία, τον καθιστούν ανοικτό βιβλίο και ευάλωτο στην όποια κριτική. Ένα λάθος, μια ατάκα ή μια άκομψη τοποθέτηση δύναται να στοιχίσει ακόμη και μια θέση στο κοινοβούλιο. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα βουλευτού που πριν λίγα χρόνια σε τοποθέτησή της δεν δίστασε να χαρακτηρίσει ξεροκέφαλους τους νεολαίους του κόμματός της, με αποτέλεσμα, στις βουλευτικές που ακολούθησαν, να μείνει εκτός βουλής. Η συζήτηση, σ’ ενα τραπέζι μεταξύ ανταγωνιστών, με διατυπωμένες και γνωστές τις θέσεις του καθενός, που έχουν εμπεδοθεί και μελετηθεί από τον αντίπαλο, φέρουν πάντα σε δύσκολη θέση εκείνον του οποίου η πηγή άντλησης των επιχειρημάτων είναι ρηχή. O δημόσια τοποθετηθείς καθίσταται ανοχύρωτος και επιρρεπής στα μη φίλια πυρά όταν ελλοχεύει ο κίνδυνος να στερέψουν τα ερείσματά του.


Τα δύσκολα όμως έπονται. Η χειρότερη τροπή που μπορεί να πάρουν τα πράγματα είναι η μετέπειτα αποδοκιμασία από τον κόσμο, στην περίπτωση που οι προ των εκλογών καταγεγραμμένες θέσεις του υποψήφιου, αντιτίθενται με τις μετέπειτα ενέργειες του εκλελεγμένου. Ουκ ολίγοι πολιτικοί έχουν πατήσει την μπανανόφλουδα της υπόσχεσης και τη στιγμή της πληρωμής αποκαλύφθηκε πως οι επιταγές που μοίρασαν ήταν ακάλυπτες και το τάξιμο αδύνατον να εκπληρωθεί. Πρόσφατο το παράδειγμα του Γ. Παπανδρέου ο οποίος στην προσπάθειά του να πείσει τον Λαό να τον στείλει στο Μέγαρο Μαξίμου έλεγε πως υπήρχαν λεφτά στα δημόσια ταμεία, τάζοντας μάλιστα και αυξήσεις συντάξεων. Τα γεγονότα από μόνα τους τον διέψευσαν. Αποτέλεσμα, εκείνες οι δηλώσεις του να γίνονται το επίκεντρο των σατιρικών εκπομπών των αθηναϊκών καναλιών, και ενδεχομένως σ’ αυτές να στηρικτούν τα «γκρίζα» διαφημιστικά της ΝΔ στις επόμενες εκλογές. Γι’ αυτό λοιπόν, η εκφορά λόγου, προφορικού και, περισσότερο, γραπτού, που έχει γενικότερα πολιτικο-κοινωνικό αντίκτυπο είναι μια ακροβασία επί ξυρού ακμής.


Μια επιτυχής τοποθέτηση προϋποθέτει συσσωρευμένη εμπειρία από αυτόν που τη διενεργεί, ισχυρή επιχειρηματολογία, ανεκτικότητα στην αντίθετη άποψη. Τα όσα λέγονται ή γράφονται πρέπει να εδράζονται στο δημοκρατικό πνεύμα, ακόμη και στην επίκριση, χωρίς να είναι διχαστικά. Δεν πρέπει να κολακεύουν τον δέκτη και ούτε να τον προσβάλουν. Πώς θα δικαιολογηθεί κάποιος, μη πρόσφυγας, υποψήφιος που στον οίστρο τού πολιτικού λόγου και στην προσπάθειά του να κατακεραυνώσει την κυβερνητική πολιτική ανέσυρε το χαμερπό επιχείρημα χθαμαλούς πολιτικού εκτοπίσματος, ότι σ’ αυτό τον τόπο για να μπορέσει κάποιο νέο ζευγάρι να έχει δικαίωμα στην ιδιοκατοίκηση πρέπει να είναι δικαιούχο του αντίστοιχου προσφυγικού βοηθήματος;


Τις επόμενες βδομάδες θα γραφούν πολλά και θα ακουστούν ακόμα περισσότερα. Από επαγγελματίες της εικόνας, κατευθυνόμενους, επικοινωνιολόγους και στημένους που πλήρωσαν ακριβά το καλά σιδερωμένο τους κοστούμι. Ήδη τα φύλλα των εφημερίδων του ημερήσιου τύπου, και δη του κυριακάτικου, φαντάζουν ολιγάριθμα για να καλύψουν τις απόψεις νεόκοπων ή παλιών γραφιάδων. Το ερώτημα είναι κατά πόσον οι μέθοδοι και τα μέσα πειθούς που θα μετέρθουν οι δελφίνοι θα είναι ικανά να οδηγήσουν προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις τους ήδη προϊδεασμένους και πεπειραμένους πολίτες, σ’ αυτού του τύπου περιόδους.

Κυριάκος Σ. Κολοβός

Δημοσιεύτηκε στις διευθύνσεις:



Η αποψίλωση της κοινωνίας

«Πας γαρ ο φαύλα πράσσων μισεί το φως και ουκ έρχεται στο φως, ίνα μη ελεγχθή τα έργα αυτού» (Ιω. στ-28). Ζούμε σήμερα στην εποχή της φαυλοκρατίας και του κοινωνικού σκοταδισμού; Μάλλον όσα βιώνουμε είναι σημεία των καιρών και οι παρυφές των επισφαλών ημερών μιας πρωτοφανούς, επαπειλούμενης κοινωνικής αστάθειας και ανασφάλειας του κάθε πολίτη. Η σημερινή κοινωνία τείνει να μετατραπεί σε σύνολο που υπακούει στους νόμους της ζούγκλας, όπου ο ευσυνείδητος και νομοταγής πολίτης εκλαμβάνεται ως το εύκολο θύμα των καιροσκόπων και επιτήδειων που παραμονεύουν να του αφαιρέσουν την περιουσία, την αξιοπρέπειά ή τη ζωή.

Είναι προφανές ότι ο κοινωνικός ιστός έχει διαρραγεί, σα συνέπεια της εκθεμελίωσης του θεσμού της Οικογένειας, της εγκατάλειψης των χρηστών ηθών και της καταβαράθρωσης βασικών πυλώνων όπως η Παιδεία και η Παράδοση. Οι μετα-μοντέρνες κοινωνικές θεωρήσεις, που ορισμένοι υιοθετούν, επιτάσσουν όπως επιτυχημένο θεωρείται το πολιτικό ον –σύμφωνα με την αριστοτέλεια προσέγγιση- που έχει ή αποκτά εκείνα τα υλικά μέσα, εχέγγυα του άκρατου καταναλωτισμού και της εμπορευματοποίησης των ηθών και των αξιών.

Η οικογένεια, με το χαρακτήρα που είχε στις περασμένες δεκαετίες, της δεσπόζουσας πατριαρχικής, και ενίοτε αυταρχικής λειτουργίας της, περικυκλωμένη από την κλειστότητα των κοινωνιών και το φόβο του ψιθύρου και του αποκλεισμού, εξέπεμπε ομοθυμία, λόγω του ελέγχου των αποφάσεων που λαμβάνονταν σε επίπεδο ατόμου∙ ορθών ή λανθασμένων. Η απουσία, όμως, δημοκρατικότητας και διαλόγου διαιώνιζε τις συνθήκες που κληροδοτούνταν από γενιά σε γενιά και συντηρούσαν τον πατέρα κεντρικό πρόσωπο∙ το άτομο που όλοι σέβονταν ή φοβούνταν.

Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό της οικογένειας, με τη χειραφέτηση της γυναίκας και συζύγου, που μπήκε στην οδό της καθημερινής βιοπάλης και της προσωπικής ανέλιξης, οδήγησαν αναπόδραστα σε νέα τάξη πραγμάτων: Τα παιδιά έμειναν περισσότερες ώρες μόνα και ανεξάρτητα, χωρίς την άνωθεν καθοδήγηση, με αποτέλεσμα να προχωρήσουν σε ενέργειες που παλαιότερα θεωρούνταν ταμπού και κείτονταν στη σφαίρα του απορριπτέου και του αλλότριου μιας συντηρητικής κοινωνίας.

Η τεχνολογική έκρηξη, η πληροφόρηση γεγονότων και περιστατικών τη στιγμή της γένεσης τους, οδηγούν σε πράξεις μιμητισμού και αντιγραφής. Κάτι που γίνεται εδώ, μπορεί ταυτόχρονα να λαμβάνει χώρα και αλλού, κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο, με διαφορετικούς αυτουργούς και μηχανισμούς, αλλά με κοινό εμπνευστή. Οι δολοφονίες, οι δολοπλοκίες και οι τρομοκρατικού τύπου απαγωγές και στυγνές εγκληματικές ενέργειες, παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας και προστίθενται σ’ ένα σαθρό και αλωμένο οικοδόμημα. Οι αδερφοκτονίες λόγω αισθηματικών αντιζηλιών, ζητημάτων οικογενειακής τιμής ή για πιο ασήμαντους λόγους, όπως ο ανταγωνισμός στη διεκδίκηση ενός οικογενειακού υπολογιστή για περιήγηση στο ηλεκτρονικό «προσωποτετράδιο» (facebook), δεν εμπίπτουν στην Παράδοση, στις αρχές και τις αξίες που παλαιότερα προήγαγε η κοινωνία.

Η ελλειμματική μέθεξη που παρατηρείται πλέον εντός των οικογενειών και η συμβίωση ανθρώπων που το μόνο κοινό είναι η συγγενική τους σχέση, το χάσμα μεταξύ των γενεών, η αμφισβήτηση της μιας νοοτροπίας από την άλλη είναι τα προαπαιτούμενα της δημιουργίας αυτάρεσκων ατόμων, χθαμαλούς ηθικής στάθμης και ευαισθησίας.

Συνεπώς, πώς σώζεται ο πεπτωκώς άνθρωπος μπροστά στην καταστροφή των ηθών; Ρόλο έχει να επιτελέσει η ίδια η πολιτεία- ενισχύοντας την οικογένεια και το σχολείο- διότι το θέμα είναι εξόχως πολιτικο-κοινωνικό. Πρέπει να εκπαιδεύσει και να επιμορφώσει τους νέους γονείς, με τη συνδρομή κοινωνιολόγων και ψυχολόγων, όπως και τους νέους πολίτες μέσω του σχολείου. Η αναβάθμιση της «Πολιτικής Αγωγής» σε «Πολιτική Ευαισθησία» θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ. Η εκπαίδευση πολιτών με γνώση των δικαιωμάτων αλλά και των υποχρεώσεών τους, από την κατάθεση της φορολογικής δήλωσης και τη συνδρομή στα ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων, μέχρι τις συνέπειες του νόμου για παραβίαση του ποινικού κώδικα, είναι απαραίτητη. Η επιχειρούμενη αποψίλωση της κοινωνίας, με τις ιταμές συμπεριφορές και πράξεις, δεν μπορεί να εκλείψει δια μαγείας. Στόχος είναι ο περιορισμός και η χαλιναγώγησή της.

Κυριάκος Κολοβός