Η γνώσις της πατρίου ιστορίας

Τα συμπεράσματα της έκθεσης-μελέτης των επτά ακαδημαϊκών που διορίστηκαν από την προηγούμενη κυπριακή κυβέρνηση, αποτελώντας την επιστημονική επιτροπή εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, είναι σαφή: Τα αναλυτικά προγράμματα των μαθημάτων μέσης εκπαίδευσης και δη της Ιστορίας πρέπει να αλλάξουν αυθωρεί και παραχρήμα. Προκειμένου να καλλιεργηθεί το πνεύμα επαναπροσέγγισης και αλληλοκατανόησης που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση και η κοινή ευρωπαϊκή κουλτούρα, θα πρέπει, σύμφωνα με την επιτροπή, τα ιστορικά σχολικά εγχειρίδια να γραφούν με νέα προσέγγιση που να αφήνουν πίσω τα μίση και πάθη, να συμβάλουν στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών και να βοηθούν στην ανάπτυξη «κριτικής» σκέψης.
Η έκθεση αυτή δεν είναι ανεξάρτητη από τις προσπάθειες-ενέργειες ακαδημαϊκών από την Ελλάδα, την Κύπρο και τον εν γένει χώρο των Βαλκανίων, προς την αυτή κατεύθυνση. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις («Σ») της Χρ. Κουλούρη (μέλος της επιτροπής που συστάθηκε για τη συγγραφή του βιβλίου της Στ’ Δημοτικού στην Ελλάδα, που προκάλεσε αντιδράσεις σε Ελλάδα και Κύπρο και τελικά αποσύρθηκε από τον ΥΠΕΠΘ Ευρ. Στυλιανίδη) και των άλλων συν-παρουσιαστών των τεσσάρων βιβλίων, που γράφτηκαν με πρωτοβουλία του Κέντρου για τη Δημοκρατία και τη Συμφιλίωση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (CDRSEE): «Στόχος του υλικού είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης».
Όπως φαίνεται, τελικά, αντί η Ιστορία να είναι μάθημα διδασκαλίας θα πρέπει να μετατραπεί σε μάθημα έρευνας, τόσο για μαθητές όσο και για καθηγητές. Πόσο, όμως, αυτό είναι εφικτό; Δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να μιλούσαμε για κριτική σκέψη χωρίς οι ίδιοι να εντρυφήσουμε σε αυτό το αντικείμενο, ώστε να αναπτύξουμε ιδίαν απόψη. Η ιστορία δεν είναι ούτε μαθηματικά, ούτε φυσική που με βάση κάποιους αυστηρούς κανόνες και θεωρήματα, ο μαθητής μπορεί να οδηγηθεί σε ασφαλές συμπέρασμα που δε θα επιδέχεται αμφισβήτηση. Ο ισχυρισμός ότι μπορεί κάποιος να κατέχει την απόλυτη, ιστορική αλήθεια, επίσης, είναι έωλος και ανυπόστατος. Συνεπώς, η ιστορική αλήθεια, στο μέτρο του δυνατού, προκύπτει ως η συνισταμένη των πολλών εγχειριδίων και μαρτυριών, όλων των φασμάτων, που κάποιος μελετά. Και όσο περισσότερα είναι αυτά τόσο εγγύτερα της αλήθειας μπορεί να βρεθεί. Επομένως, με την εισήγηση περί αποκλεισμού μιας άποψης και την προώθηση συγκεκριμένης ιδεολογίας στα βιβλία, αυτόματα πράττουμε σφάλμα που θα επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα συνεπεία της παραπληροφόρησης.
Μέρος της πιο πάνω συζήτησης, εκ των πραγμάτων, αποτελούν και τα σχόλια της κ. Ρεπούση, καθηγήτριας στο Παιδαγωγικό Τμήμα του ΑΠΘ. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον «Π» (18/02/07) σημείωσε: «Σήμερα, μέσα από το μάθημα της ιστορίας επιδιώκεται η διαμόρφωση ιστορικής κουλτούρας», για να επανέρθει με άρθρο της στην «Αυγή» (24/03/07) με τίτλο «Ελληνοκυπριακά και τουρκοκυπριακά εγχειρίδια Ιστορίας»: Μετά από μια αναφορά της κρατούσας κατάστασης στον τομέα της διδασκαλίας της ιστορίας στις δύο πλευρές, στην κατακλείδα του άρθρου επαινεί τους Τ/κ που έκαναν (σ.σ. με ευρωπαϊκά κονδύλια) το βαρυσήμαντο βήμα της αλλαγής των βιβλίων της Ιστορίας. Σύμφωνα με την κ. Ρεπούση, τα νέα τ/κ εγχειρίδια διασαλπίζουν ότι: «Οι δυο ταυτότητες των Κυπρίων, ελληνική και τουρκική αναπτύχθηκαν ανταγωνιστικά μεταξύ τους κάτω από την επήρεια των δυο εθνικών κέντρων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Με μικρή προβολή των ελληνικών λαθών της περιόδου 1963-1974, προσπάθεια αποφυγής βιαιοτήτων, (...) παρουσίαση της ελληνοκυπριακής οδύνης το 1974 ως ανάλογης της προηγούμενης οδύνης των τουρκοκυπρίων...». Βεβαια, ούτε λόγος να γίνεται για λάθη της Τουρκίας και των Τ/κ.
Επανερχόμενη στο θέμα των βιβλίων, σε άρθρο της (17/09/08) στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» καυτηριάζει την «προσκόλληση» των Ε/κ στο «Δεν Ξεχνώ» και αναφέρει προκλητικά: «Το καθήκον της μνήμης: Από δικαίωμα στη μνήμη, στην ιστορία, η μνήμη έγινε στην Κύπρο καθήκον, εγκλωβίζοντας το μέλλον των παιδιών σε ένα οδυνηρό παρελθόν για το οποίο τα ίδια δεν έφταιξαν σε τίποτα.»
Το ερώτημα ανακύπτει φυσιολογικά: Το μέλλον δεν εγκλωβίζεται στο παρελθόν; Το ιστορικό λάθος δεν είναι έννοια υπαρκτή; Η Ιστορία ενός λαού δεν χρειάζεται, για την προβλεπτικότητά και την προνοητικότητά του; Δεν ισχύει η επανάληψη των ιστορικών φαινομένων που οδηγεί στην αποφυγή λαθών του παρελθόντος;
Δε θα δώσουμε εμείς την απάντηση, αλλά, ο ιστορικό Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος: «Ο λαός ο μελετών και γιγνώσκων την ιστορία αυτού, κρίνει σχεδόν πάντοτε ασφαλέστερον και ορθότερον περί τε των παρόντων αυτού πραγμάτων και περί των όρων της προόδου και περί της μελλούσης αυτού τύχης» και συνεχίζει λέγοντας ότι «η γνώσις της πατρίου ιστορίας εθεωρήθη αείποτε ως το πρώτιστον του πολίτου καθήκον».

Κυριάκος Σ. Κολοβός

Δημοσιεύθηκε στο: http://www.politis.com.cy/cgibin/hweb?-A=843465&-V=archive&-w=ΚΟΛΟΒΟΣ@&-P