Του Κυριάκου Σ. Κολοβού

Η συστημικότητα του προβλήματος της Κύπρου

Η γνώση περί δυναμικών συστημάτων και χάους μπορεί να απαντήσει σε κάποια ερωτήματα που ανακύπτουν ως προς την τρέχουσα, οικονομική κατάσταση στην Κύπρο. Ο Λόρεντζ, μελετώντας τα καιρικά φαινόμενα, προσπαθώντας να δώσει αλγόριθμους και δυναμικά συστήματα που να μπορούν να προβλέψουν τις εξελίξεις των καιρικών συνθηκών, ανακάλυψε πως μια μικρή διαταραχή από τις αρχικές συνθήκες ήταν ικανή να ανατρέψει πλήρως, στο εγγύς μέλλον, την ευστάθεια του αρχικού συστήματος. Μάλιστα, η αστάθεια, προϊόντος του χρόνου, οδηγούσε σε κάποιες περιπτώσεις σε «ανεξήγητα», χαοτικά φαινόμενα. Γι’ αυτό τον λόγο διατυπώθηκε το ερώτημα κατά πόσον υπήρχε συστημική διασύνδεση μεταξύ φαινομενικά ασύνδετων πραγμάτων.

Έτσι, γεννήθηκε ο παράξενος ελκυστής του Λόρεντζ^. το φαινόμενο της πεταλούδας, κατά το οποίο οι τροχιές, στο χώρο των φάσεων, φεύγουν από μια ασταθή κατάσταση, μεταπηδούν σ' άλλη και τανάπαλιν. Μ’ αυτό τον τρόπο ενώ η τροχιά εκτελεί την κίνησή της εδώ, μετά από λίγο βρίσκεται εκεί. Η εκλαϊκευμένη ερμηνεία της έννοιας του χάους ορίζει πως αυτό οδηγεί σε κάτι τελείως άτακτο^. σε κάτι απρόβλεπτο. Στο μαθηματικό πλαίσιο τα πράγματα δεν είναι έτσι. Θα μπορούσε, εντός χάους, να υπάρξουν δομές τάξης, που παρά τη φαινομενική αταξία, να οδηγήσουν σε συμπεράσματα.

Αυτό που σχηματικά λέγεται πως «αν φταρνιστεί η Αμερική θα σιναχωθεί η Ευρώπη» φαίνεται ότι δεν απέχει από την πραγματικότητα. Ο Λόρεντζ μπορεί το 1960 να έβαλε μόνο 12 εξισώσεις στα πλαίσια ενός μη γραμμικού δυναμικού συστήματος διαφορικών εξισώσεων, παρατήρησε, όμως, ότι η στρογγυλοποίηση των δεκαδικών ψηφίων, που επέβαλλε μέσω του υπολογιστικού προγράμματος, οδηγούσε σε απρόοπτα αποτελέσματα. Γι’ αυτό, η επιχειρούμενη αλλαγή αρχικών συνθηκών ενός ευαίσθητου συστήματος ανέδειξε τη σημαντικότητα των συνθηκών αυτών. Συνεπώς, αυτό που κάποιος μπορεί να θεωρεί απειροελάχιστο ή ανεπαίσθητο, για το ίδιο το σύστημα, είναι υψίστης σημασίας^. ήτοι συστημικό.

Σε επίπεδο χρηματιστηρίων απαντάται η θεωρία αυτή. Τον Φεβρουάριο του 2007 το χρηματιστήριο της Κίνας απώλεσε 9% με αποτέλεσμα αυτό να έχει τρομακτικό αντίκτυπο στον δείκτη Dow Jones. Η αλληλεξάρτηση του οικονομικού συστήματος, η αλληλεπίδραση σε επίπεδο χρηματοπιστωτικού τομέα, εξαιτίας της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, κατέδειξε ότι η αλλαγή αρχικών συνθηκών, στο ένα μέρος, επιδρά άμεσα ή έμμεσα στο άλλο σημείο. Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: Η απόφαση σε επίπεδο Eurogroup, της 16^ης Μαρτίου 2013, βάσει της οποίας υποχρεούται η κυπριακή κυβέρνηση να προβεί σε περικοπές στις καταθέσεις μπορεί να ταχθεί σ’ αυτή την κατηγορία;

Η πρώτη αντίδραση των αγορών δείχνει ότι οι αποφάσεις που επηρεάζουν την Κύπρο δημιουργούν μία κατάσταση τύπου «ντόμινο». Η νευρικότητα των αγορών, άμα τη εμφανίσει κάτι τόσο απρόσμενου, που αλλάζει άρδην τις αρχικές συνθήκες του παιγνίου, καταδεικνύει μια τάση αυτοχειρίας από μέρους Γερμανίας, σε σχέση με την Ευρωζώνη. Φαίνεται ότι η χώρα αυτή θυσιάζει στο βωμό του εθνικού κέρδους το κοινό νόμισμα, σε μια προσπάθεια διατήρησής της στο ανταγωνιστικό δίπολο με τις ΗΠΑ. Αν οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να «κόβουν» δολάριο η Γερμανία λόγω ΕΚΤ δεν δύναται. Επομένως, για να προσελκύσει κεφάλαια, εντός γερμανικού εδάφους ή στους χρηματοπιστωτικούς της δορυφόρους, δημιουργεί ένα τεχνητό σοκ. Αυτή η χαοτική κατάσταση, με την τάξη που μπορεί κάποιος να διακρίνει, είναι ο φυσικός σύμμαχος της Κύπρου για να αποφύγει τα χειρότερα, υπό τον φακό της Θεωρία Παιγνίων.