Ποσοστά και λογικές πλάνες

Του Κυριάκου Κολοβού

Τα ποσοστά και γενικότερα η αναγωγή σε μιαν άλλη μονάδα μέτρησης, διαφορετική από τον απόλυτο τρόπο αρίθμησης, μπορεί να καταστεί μια λογική πλάνη: το επιχείρημα εκείνο που μέσω ψυχολογικής επεξεργασίας δύναται να μετατραπεί από αληθοφανές σε πειστικό. Ο χώρος της πολιτικής επικοινωνίας αποτελεί λαμπρόν πεδίον, για χρήση λογικών πλανών, προς εξυπηρέτηση των επικοινωνιακών αναγκών των πολιτικών, αφενός, και των επαγγελματικών θέλω των δημοσιογράφων, αφετέρου.

Οι ευρωεκλογές της 25^ης Μαΐου 2014 χρήζουν επικοινωνιακής ανάλυσης. Η αποχή, αναμφισβήτητα, είναι το σημείο αναφοράς καθώς προκαλεί ανωμαλία στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Καταβάλλεται προσπάθεια κοινωνιολογικής ανάλυσης των παραγωγικών αιτίων του φαινομένου η οποία, όπως και στο παρελθόν, οδηγεί στα γνωστά αδιέξοδα. Θα μπορούσε να διατυπωθεί ως ερώτημα (σε έρευνες ευρείας κλίμακας θα  αποτελούσε υπόθεση εργασία) κατά πόσον η αποχή αποτελεί, κατεξοχήν, απότοκο της προβληματικής επικοινωνίας μεταξύ κόμματος και ψηφοφόρου.

Παίρνοντας τα πράγματα απ’ την ανάποδη, σε μια καταρχήν εξέταση, παρατηρούμε τη στάση και τη ρητορική των κομμάτων των δύο πόλων όπως αυτή διατυπώθηκε από τους αρχηγούς τους,  πριν και μετά τις εκλογές. Ο ΔηΣυ, βάσει των δημοσκοπήσεων, βρισκόταν σε θέση ισχύος και σε μεγάλη απόσταση από το δεύτερο ΑΚΕΛ. Η σκανδαλολογία και τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας περί «Focus» ανάγκασε τον πρόεδρο του ΔηΣυ σε αναδίπλωση. Ακολουθώντας καθαρά τακτική απολογητικού χαρακτήρα κατέβαλε προσπάθεια διατήρησης των δημοσκοπικών «κεκτημένων». Έκανε λόγο για ένα σύστημα που υπηρετήθηκε από όλους και στο τέλος της ημέρας παραδεχόταν ότι «όλοι είμαστε ίδιοι», ανακαλύπτοντας μόνο τις 50 χιλιάδες ευρώ της χρηματοδότησης. Το ΑΚΕΛ, αντίθετα, βλέποντας τα προγνωστικά να το φέρνουν μακριά από τα συνήθη ποσοστά του κινήθηκε με πιο άμεση, επιθετική στρατηγική προκειμένου να ανασκευάσει την εικόνα του, προς συγκράτηση των ψηφοφόρων του. Αποσείοντας τις κατηγορίες, απειλώντας με μηνύσεις προς κάθε κατεύθυνση που ενέπλεκε το κόμμα στη σκανδαλολογία, περιορίστηκε σε φραστικούς λεονταρισμούς χωρίς την παρουσίαση ουσιαστικών τεκμηρίων προς απόδειξη του αντιθέτου.

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων βρήκε τα δύο κόμματα να προβληματίζονται για την υψηλή αποχή. Μια πληγή που «επουλώνεται» μέσω της λογικής πλάνης του ποσοστού. Η χρήση του θετικού επιχειρήματος για την καταγωγή περιφανούς νίκης με πρωτιά, του μεγέθους του 37% και αύξηση 2 μονάδων, είναι πιο εύηχη από τη μεμψίμοιρη στάση της απώλειας 12 χιλιάδων ψήφων, σε σχέση με τις αντίστοιχες προηγούμενες εκλογές (Πίνακες 1 & 2). Ο δεύτερος, ο οποίος απεμπόλησε 37 χιλιάδες ψήφους και 8,5% θα βασιστεί στο σημερινό 27% το οποίο ερμηνεύει ως το καλύτερο, υπό τις περιστάσεις, αποτέλεσμα. Αναλώνεται σε ένα παίγνιο απόδοσης ευθυνών στο οποίο φταίνε τα ήθη των καιρών, η «κακή» ΕΕ, η γενικότερη απαξίωση των θεσμών εκ μέρους των πολιτών και ότι επείγει ο διάλογος με την κομματική βάση για επαναφορά των απογοητευμένων.

Έτσι, οι αρχηγοί των δύο κομμάτων με πρόσχημα την αποχή έχουν εισέλθει σε φάση διαλόγου για αντιμετώπιση του φαινομένου. Στο τραπέζι υπάρχει η πρόταση για αύξηση του ορίου από το 1,8% σε 5%, για είσοδο στη Βουλή. Δηλαδή, δηώνοντας τη δημοκρατία  θέλουν να ανατρέψουν  την απλή αναλογική αντικαθιστώντας την με μια πιο ενισχυμένη, καταφεύγοντας στη λογική πλάνη της ψευδούς αιτίας. Συνεπώς, η πραγματικότητα της αποχής του 57% του εκλογικού σώματος λειτουργεί ως ψευδογεγονός, εκμεταλλευόμενο από τα κόμματα, με σκοπό τον αποκλεισμό κάποιου ή κάποιων σχηματισμών. Αυτό που απομένει είναι να φανεί κατά πόσον με τη λογική πλάνη της προσφυγής στην πλειοψηφία (ad populum) των έγκυρων ψηφοδελτίων, η επιχειρούμενη προσπάθεια «διάσωσης» της δημοκρατίας θα λειτουργήσει ανάστροφα παγιώνοντας τη στάση της ολιγαρχικής λήψης αποφάσεων.

Πίνακας 1 (Αποτελέσματα Ευρωεκλογών 2009)

Πίνακας 2 (Αποτελέσματα Ευρωεκλογών 2014)