Το ήθος, η πολιτική και οι βουλευτικές εκλογές

Κυριάκος Σ. Κολοβός

Το ήθος αποτελεί έννοια η οποία έχει ταυτιστεί, διαχρονικά, με την πολιτική. O Αριστοτέλης, κυρίως, κατάφερε να αναδείξει τη σημασία του ήθους του ρήτορα, πώς αυτό επηρεάζει το ήθος του κοινού στο οποίο απευθύνεται και αντίστροφα. Καθώς τα διδάγματα του Αριστοτέλη διατηρούνται, 2300 χρόνια μετά, οι αναλογίες της δημοκρατίας, επίσης, φαίνεται να μένουν αναλλοίωτες. Από τη μια, το πολιτικό προσωπικό το οποίο ρητορεύει, εξαγγέλλει, προτείνει και από την άλλη οι ψηφοφόροι-πολίτες που ακούνε, ψηφίζουν, (κατα)κρίνουν, λιγότερο συμμετέχοντας και περισσότερο απαξιώνοντας τη διαδικασία λήψης των πολιτικών αποφάσεων.

Σήμερα, ο δημαγωγός Κλέωνας έχει εκσυγχρονιστεί, το «ηγετικό προφίλ» του Περικλή τελεί υπό εξαφάνιση και η αποφασιστικότητα του Σόλωνα ταλαιπωρείται από την ευθυνοφοβία των σύγχρονων  αναβλητικών. Στις μέρες μας γίνεται συνεχώς λόγος για «νέο ήθος» στην πολιτική. Αυτή η δήλωση υπονοεί πως προηγήθηκε ένα πεπαλαιωμένο ήθος, τόσο εκ μέρους των πολιτικών όσο και εκ μέρους των πολιτών, το οποίο χρήζει εκσυγχρονισμού. Κατά πόσον είναι όμως αυτό εφικτό στα κυπριακά πολιτικά δρώμενα;

Η εμπειρία των 56 χρόνων Κυπριακής Δημοκρατίας και 40 χρόνων πολυκομματικού, πλουραλιστικού βίου δείχνει πως οι αλλαγές δεν επιτυγχάνονται εύκολα· κι αν αυτό καταστεί εφικτό ο ρυθμός τους είναι αργός. Ποιοι είναι, όμως, οι λόγοι, τα αίτια που παράγουν αυτό το φαινόμενο;

Οι αναφορές σε παλαιοκομματισμό και νοοτροπίες του παρελθόντος είναι ένα στίγμα του πολιτικού συστήματος το οποίο επαληθεύεται καθημερινά. Ομάδες πίεσης, ομάδες διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, και όχι μόνον, προσπαθούν να επιβάλουν τις δικές τους επιλογές με το όποιο κόστος. Έτσι, παρατηρείται το φαινόμενο της διεκδίκησης του χρίσματος από ανθρώπους που έχουν ολοκληρώσει τον πολιτικό τους κύκλο, τα όρια της πολιτικής τους φαντασίας έχουν φτάσει στο τέλμα. Αντίθετα, η διατήρησή τους ικανοποιεί μια μάζα συνανθρώπων μας οι οποίοι έχουν συνηθίσει σ’ αυτή τη θέση να έχουν τον «δικό τους άνθρωπο», το «αποκούμπι» της κατάλληλης στιγμής.

Εξαιτίας της προαναφερθείσας πολιτικής αδράνειας, προκειμένου να γίνει αισθητή η παρουσία τους, καταφεύγουν στον άκρατο λαϊκισμό, προς ικανοποίηση της εγωπάθειάς τους, αλλά και του κύκλου που τους περιβάλλει. Φυσικά, σ’ αυτό το παιγνίδι μπαίνουν και κάποια Μέσα Ενημέρωσης τα οποία προσπαθούν, για τους δικούς τους λόγους, να προβάλουν το παράδοξο, τον παρωχημένο λόγο, που «μπορεί να λέει ό,τι θέλει» προωθώντας και επεκτείνοντας το φαινόμενο του πολιτικού παραλογισμού.

Συνεπώς, απαντώντας στο ερώτημα περί εισαγωγής ενός νέου ήθους στην πολιτική, δυστυχώς αυτό φαίνεται να αποτελεί όνειρο-όραμα του μέλλοντος, διότι οι αλλαγές προσώπων σε νευραλγικά σημεία του πολιτικο-κομματικού φάσματος δεν έχουν επιφέρει αλλαγές στους όρους διεξαγωγής της πολιτικής.

Επιστρέφοντας στη θεώρηση περί ήθους, και στην αναγκαιότητα επανεισαγωγής μιας καινούριας μορφής του, το συμπέρασμα είναι πως το πολιτικό προσωπικό πρέπει να μελετήσει την αρχική δομή του ήθους. Το ήθος του ακροατή-πολίτη-ψηφοφόρου θα προσαρμοστεί αν ο ομιλητής-πολιτικός-υποψήφιος έχει το σθένος να παράγει πολιτική και να μην βρίσκεται διαρκώς προς άγραν ψήφων, από καφενείο σε γήπεδο, από κοινωνικό μέσο δικτύωσης σε παραδοσιακό μέσο ενημέρωσης, χρησιμοποιώντας την παλιά συνταγή του λαοπλάνου και δημαγωγού Αλκιβιάδη.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, εν ολίγοις, οι Κύπριοι πολίτες καλούνται σε μερικές βδομάδες να αποφασίσουν για τη νέα 5ετή θητεία της Βουλής (2016-2021) και των ανθρώπων που θα τους αντιπροσωπεύσουν έχοντας, σε αρκετές περιπτώσεις, «κλειδωμένες» επιλογές προσκολλημένες στο παλαιοκομματικό ήθος.